Hướng dẫn tách tinh dầu tràm – Phương pháp chưng cất hơi nước

Biên tập bởi Đinh Văn Nam Đăng 2 tháng trước 905 Lượt xem

Để thu được tinh dầu tràm nguyên chất, người ta có thể dùng nhiều phương pháp để chiết xuất, chưng cất khác nhau. Trong bài viết này, Điện máy thực phẩm NEWSUN xin giới thiệu đến bạn phương pháp tách tinh dầu tràm bằng chưng cất hơi nước. Đây là phương pháp phổ biến nhất, được dùng hầu hết tại các lò nấu dầu tràm ở nước ta.

Tách tinh dầu tràm bằng phương pháp chưng cất hơi nước

Nguyên lý chưng cất hơi nước, chưng cất cách thủy

Nội Dung

1 Nguyên lý chưng cất hơi nước, chưng cất cách thủy
2 Cách nấu tinh dầu tràm bằng nồi chưng cất tinh dầu dùng điện
3 Các yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng tách tinh dầu

Phương pháp chưng cất hơi nước dựa trên sự khuếch tán, thẩm thấu, hòa tan và lôi cuốn theo hơi nước của những hợp chất hữu cơ chứa trong các mô thực vật khi tiếp xúc với hơi nước ở nhiệt độ cao.

Chưng cất có thể định nghĩa là sự tách rời các cấu phần của một hỗn hợp nhiều hợp chất lỏng dựa trên sự khác biệt về áp suất hơi của chúng. Điều này xảy ra khi hơi nước bốc hơi và cuốn theo các thành phần chưa tới điểm sôi nhờ áp suất tổng tạo ra, sau đó trải qua quá trình ngưng tụ và phân tách.

Một thiết bị chuyên dụng hiện đang được ứng dụng nhiều trong chưng cất tinh dầu bằng hơi nước là nồi chưng cất tinh dầu dùng điện. Một hệ thống nồi bao gồm: nồi chưng cất, bồn ngưng tụ, hệ thống ống dẫn hơi và bình lọc tách tinh dầu. Toàn bộ quá trình chiết tinh dầu diễn ra theo trình tự và hoàn toàn khép kín, đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm.

Cấu tạo nồi chưng cất tinh dầu dùng điện

Nồi hoạt động dựa theo nguyên lý chưng cất cách thủy: hệ thống thanh nhiệt dưới đáy nồi khi được cấp điện sẽ đun nóng dung dịch truyền nhiệt (dầu ăn hoặc nước) ở khoang giữa và truyền nhiệt vào khoang trong cùng của nồi – nơi chứa nguyên liệu chưng cất. Tại đây, hỗn hợp nguyên liệu và nước được làm nóng sẽ nhanh chóng bốc hơi lên, bay qua ống nối dẫn hơi xuống bồn ngưng tụ, được làm mát và ngưng tụ thành hỗn hợp gồm nước cất và tinh dầu. Cuối cùng, hỗn hợp sẽ qua bình lọc tách tinh dầu để thu về tinh chất nguyên.

Cách nấu tinh dầu tràm bằng nồi chưng cất tinh dầu dùng điện

Quy trình: Dùng hơi nước để lôi cuốn các chất dễ bay hơi trong lá tràm, điều này cho phép bay hơi các nguyên tố có điểm sôi cao ở nhiệt độ thấp hơn nhiều bằng cách cho phép chúng tạo thành hỗn hợp với nước. Tiếp tục hóa hơi thành chất lỏng bằng cách hạ nhiệt độ để hơi ngưng tụ. Do tinh dầu tràm không tan trong nước, chúng sẽ bị phân lớp và dễ dàng tách tinh dầu tràm ra khỏi nước ở công đoạn cuối.

Chuẩn bị nguyên liệu

Nguyên liệu chính sử dụng để tách tinh dầu tràm là lá của cây tràm gió. Chọn những lá còn nguyên vẹn, đồng đều bởi chất lượng của tinh dầu phụ thuộc rất nhiều vào chất lượng lá.

Cây tràm vào mùa hè thì phát triển tốt nên cho lượng tinh dầu nhiều hơn mùa đông. Thông thường, 1 tấn lá tràm giá vào mùa hè sẽ cho khoảng 2 lít tinh dầu.

Lá tràm gió - tách tinh dầu tràm

Tiến hành nấu nguyên liệu

Cấp dầu vào khoang buồng đốt để làm dung dịch truyền nhiệt, lượng dầu ngập ít nhất 1/2 nắp thăm dầu.
Cho nước vào trong nồi (khoang trong cùng chứa nguyên liệu), đảm bảo lượng nước vừa đủ và không chạm tấm chắn đáy. Đặt nguyên liệu là lá tràm gió lên trên tấm chắn đáy.
Đậy vung, đóng các chốt khóa rồi kết nối vung nồi với ruột gà làm lạnh bằng ống dẫn hơi chữ U, đảm bảo kín khít, không có lỗ hở.
Với hộp điều khiển tách rời, bạn mở tủ gạt mở aptomat để cấp nguồn điện rồi đóng tủ lại, bật công tác khởi động và cài đặt thời gian, nhiệt độ chưng cất phù hợp. Thời gian nấu sẽ kéo dài khoảng 4-5 tiếng với lửa không quá lớn. Nếu nhiệt quá cao dễ tạo ra tạp nhiễm (do các hợp chất bị phân hủy tạo ra 1 chất khác, ảnh hưởng đến chất lượng tinh dầu). Nồi sẽ tự ngắt khi đạt nhiệt độ cài đặt và bật trở lại khi nhiệt độ giảm thấp, vừa đảm bảo mức nhiệt đun nấu lại vừa tiết kiệm điện.

Tủ điều khiển nồi chưng cất tinh dầu dùng điện NEWSUN

Quá trình hóa hơi, ngưng tụ

Hơi nước bốc lên sẽ lôi cuốn các chất dễ bay hơi trong lá tràm, theo ống dẫn hơi đi vào bồn ngưng tụ (bể lạnh). Tại đây, hơi gặp nhiệt độ thấp nên bị ngưng tụ thành hỗn hợp chất lỏng chảy vào bình hứng.

Quá trình tách tinh dầu tràm

Trong bình hứng, nước và tinh dầu tràm tạo tạo 2 phần tách biệt không lẫn lộn nhau bởi dầu có khối lượng riêng nhỏ hơn và sẽ nổi lên trên. Người ta nhẹ nhàng rút nước ra và thu được tinh dầu ở phần trên.

Các yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng tách tinh dầu

Yếu tố chính ảnh hưởng đến chất lượng tinh dầu là nhiệt độ và nguyên liệu đầu vào.
Nguyên liệu đầu vào có chất lượng tốt, không trộn chung với chổi, lá xanh sẽ cho hàm lượng tinh dầu nguyên chất cao hơn.
Có nhiều hợp chất hữu cơ bị phân hủy ở nhiệt độ cao, bao gồm tinh dầu tự nhiên và các hợp chất thơm.
Để đảm bảo các hợp chất hữu cơ không bị phá hủy trong quá trình chưng cất hơi nước, hãy chưng cất các hợp chất này ở nhiệt độ thấp hơn.
Tinh dầu đạt chuẩn có thành phần Cineol nằm trong khoảng 40-60%.
Tinh dầu tràm có thể tan trong cồn hoặc dung môi khác nhưng không tan trong nước.

Tham khảo một số mẫu nồi chưng cất tinh dầu inox 304 tại: